Symbolem, a zarazem swoistą marką ziemi pszczyńskiej jest żubr, z którym „oko w oko” można się spotkać w otwartej w 2008 roku Pokazowej Zagrodzie Żubrów. Historia tego gatunku na Górnym Śląsku sięga jesieni 1865 roku. Wówczas to książę pszczyński Jan Henryk XI Hochberg von Pless sprowadził z prastarego matecznika – Puszczy Białowieskiej cztery żubry. Przyjechały koleją żelazną na stację towarową w Murckach (obecnie dzielnica Katowic), skąd po pewnym czasie zostały przewiezione do tzw. Lasów Dolnych, w których pozostają do dziś. Fakt sprowadzenia żubrów do Pszczyny miał ogromne znaczenie dla uratowania tego gatunku przed całkowitą zagładą w drugiej dekadzie XX wieku. Hodowla pszczyńska jest najstarszą hodowlą żubrów na świecie, a osobniki tu hodowane nadal odgrywają istotną rolę w restytucji światowej populacji żubra. Tradycją Pokazowej Zagrody Żubrów jest ogłaszany konkurs na imię po każdych narodzinach żubrów. Zasadą jest, że imię musi, zgodnie z historyczną regułą, zaczynać się od liter PL – od historycznej nazwy Pszczyny – Pless.
Hodowla pszczyńska jest najstarszą hodowlą żubrów na świecie,
a żubry tu hodowane odegrały i odgrywają nadal najważniejszą rolę
w procesie restytucji i ratowania gatunku przed zagładą.
Chrońmy żubry pszczyńskie!
Pokazowa Zagroda Żubrów – jedyne takie miejsce w Europie, gdzie kilkaset metrów od gwarnej starówki miejskiej spotkać można… żubry
Końcem lat 90 – tych XX wieku zostały zainicjowane działania związane
z tworzeniem planów i przygotowywaniem dokumentacji inżyniersko – projektowej na wykonanie prac zmierzających do budowy Pokazowej Zagrody Żubrów w Zabytkowym Parku Pszczyńskim. Wspólne działania gminy Pszczyna oraz Agencji Rozwoju i Promocji Ziemi Pszczyńskiej, pozwoliły na rozpoczęcie w czerwcu 2007 roku prac. Znajdującą się w sieci Regionalnej Edukacji Ekologiczno – Przyrodniczej Województwa Śląskiego, Pokazową Zagrodę Żubrów otwarto 1 czerwca 2008 roku. Wśród parkowego starodrzewia, na powierzchni blisko 10 ha, stworzono system wybiegów wraz z niezbędną infrastrukturą (paśniki, zagrodą kwarantannową oraz magazyno – paśniki i garaże). Na terenie obiektu znajduje się także budynek edukacyjno – ekspozycyjny, w którym prowadzone są warsztaty, lekcje przyrody oraz prezentowane ekspozycje stałe wraz z wystawami czasowymi. Niewątpliwym atutem ośrodka jest przestronny pomost widokowy, umożliwiający bezpośrednie podglądanie żubrów. System wybiegów oraz przeprowadzone w ich pobliżu ścieżki pozwalają zaobserwować także innych mieszkańców zagrody: daniele, jelenie, sarny, bażanty, a przy odrobienie szczęścia lisa rudego.
Żubr europejski
Żubr – nierozerwalnie związany z ziemią pszczyńską od 1865 roku – to największy ssak lądowy naszego kontynentu. Osiąga 134 – 210 cm w kłębie i wagę niecałej tony. Żubry jako naturalne siedlisko wybierają lasy mieszane z wilgotnymi i bagnistymi łąkami. Żywią się głównie ziołami i trawami, które stanowią 67% ich pokarmu. W ich menu znaleźć można blisko 370 gatunków roślin, chętnie zjadają liście, pędy i korę drzew. W ciągu doby dorosły osobnik jest w stanie zjeść od 40 kg do 60 kg pożywienia.
Występujące w Polsce żubry reprezentowane są przez podgatunek żubra nizinnego, w obrębie którego wyróżniono dwie linie genetyczne: nizinną i nizinno – kaukaską. W tej pierwszej mieści się linia pszczyńska, która została zapoczątkowana w 1865 r. przez księcia Jana Henryka XI Hochberg von Pless. Historyczna linia pszczyńska ma swoją kontynuację w Pokazowej Zagrodzie Żubrów. Obecnie żubry żyją w Europie w populacjach wolnościowych oraz w licznych hodowlach zamkniętych (rezerwatach, ogrodach zoologicznych, zagrodach pokazowych). Mimo pomyślnego rozwoju tego gatunku, nadal należy bacznie zwracać uwagę na jego liczebność i poddawać stosownej opiece oraz chronić przed ryzykiem zmniejszenia populacji. W 2020 roku decyzją Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, żubr zmienił status w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych IUCN z gatunku narażonego na wyginięcie (kategoria VU) na gatunek bliski zagrożeniu (kategoria NT). Jest to niewątpliwy sukces w ochronie gatunku. Nadal wymagana jest jednak dalsza poprawa współistnienia żubrów we współczesnym zindustrializowanym świecie, możliwa jedynie w ramach dobrej współpracy wielu partnerów i wypracowania najkorzystniejszych rozwiązań, przy pełnej społecznej akceptacji dla jego ochrony.
Charakterystyka żubrów:
